صبح روز بعد

کتابی که حدود ۹۰ سال پیش در نقد خرافات و به صورت پاورقی در مجله «امید ایران» به نگارش درآمده و بعد‌ها نویسنده آن را به صورت کتاب درآورده است. خواندنش خالی از لطف نیست اگر به کتاب‌های طنز و فرهنگ عامه علاقه‌مندید! داستان طلبه ای که از جهل مردم نهایت استفاده را می‌برد و جیبش مثل سایر هم مسلکانش انتهایی ندارد.

او با نقشه ای از پیش تعیین شده وارد خانه‌ای می‌شود که اهالی محل گمان می‌برند «جن» دارد و وقتی صبح روز بعد سالم از آنجا خارج می‌شود، همه دچار خیال می‌شوند که او حتماً صاحب کمالات است و نجات دهنده!

روی این اصل در دل ارادتی خاص نسبت به او پیدا می‌کنند و جناب شیخ از موقعیت‌ استفاده نموده و فی‌المجلس مقوایی را که قبلاً تهیه کرده بود، به عنوان تابلو بر در خانه خوب نصب می‌کند: دعا نویسی شیخ مرتضی (دعای مهر و محبت، دعای آبستنی، سر کتاب، بخت گشایی، پیدا کردن گمشده، دعای گشایش کار و...)

کار سید مرتضی از دعانویسی به مرور فراتر می‌رود و برای امرار معاش دست به هر فسق و فجوری میزند؛ لکن مراقب است که این کارها آشکار نباشد تا خدایی ناکرده موجبات خشم پروردگار را فراهم نیاورد. از دید او هدف وسیله را توجیه می‌کند و حتی می‌توان برای استهلال آخرین روز ماه رمضان، زن همسایه را هم دید زد!

به مرور اما مردم محله به ذات پلیدش پی می‌برند و او ناچار می‌شود از محله ای به محله دیگر به دنبال مشتریِ جهل بگردد. او در این راه به چنان مال و منالی می‌رسد که تصمیم می‌گیرد تجارت جدیدی را در عرصه گندم و نان آغاز کند اما بد اقبالی و بزدلی مجال نمی‌دهد و تمام آنچه را به صورت «حلال» اندوخته به باد می‌رود و در نهایت به سزای اعمالش می‌رسد.